Przeglądy techniczne systemów wentylacji mechanicznej
Serwis wentylatorów i układów wentylacyjnych

Regularny serwis systemów wentylacji mechanicznej ma duże znaczenie zarówno dla bezpieczeństwa obiektu jak i dla komfortu jego użytkowania. Wentylacja mechaniczna kanałowa, strumieniowa czy hybrydowa ma za zadanie wymianę powietrza wszędzie tam gdzie naturalne ruchy powietrza tzw. wentylacji grawitacyjnej nie byłyby wystarczające. Jedną z ważniejszych ról wentylacji mechanicznej jest zabezpieczenie przed skutkami nadmiarowych stężeń gazów toksycznych lub wybuchowych. Wentylacja mechaniczna jest głównym zabezpieczeniem załączanym po wykryciu wysokiego stężenia przez system detekcji gazów. Oznacza to, że układ wentylacji mechanicznej musi być w pełni gotowy do nagłego podjęcia pracy. Tym samym przeglądy techniczne wentylacji mechanicznej i bieżący serwis wentylatorów to czynności pozwalające na wczesne wykrycie usterek i utrzymanie urządzeń w gotowości do awaryjnej wymiany powietrza i zabezpieczenia obiektu lub użytkowników. Warto tu wspomnieć, że wentylacja mechniczna współpracujaca z systemem detekcji gazów wybuchowych usuwająca gazy palne stanowi element zabezpieczenia przed wybuchem co ma swoją definicję i konsekwencje w kontekście przepisów ochrony przeciwpożarowej.

Inną rolą bytowej wentylacji mechanicznej jest zabezpieczenie obiektu w kontekście wilgoci. Ten często niedoceniany aspekt może być bardzo kosztowny. Optymalna wilgotność powietrza dla człowieka to przedział między 35%-60%. Pomieszczenia zamknięte są narażone na zbyt wysoką wilgotność. To prowadzi do rozwoju grzybów i pleśni, a także namnażania się roztoczy, wirusów i bakterii. Likwidacja istniejących obszarów pleśni czy grzyba to bardzo droga czynność w porównaniu do kosztów pracy i regularnego serwisu wentylacji mechanicznej.

W pozostałych aplikacjach rolą wentylacji mechanicznej jest utrzymanie świeżości powietrza, którym oddychamy. Na jego degradację ma wpływ szereg czynników poczynając od samego użytkownika (np. oddychanie lub codzienne czynności), przez emisję (np. od gotowania, spalin lub środków chemicznych), a kończąc nawet na emisji różnych substancji z materiałów budowlanych. Ma to ogromne znaczenie dla naszego samopoczucia i zdrowia (tzw. SBS - Sick Building Syndrome). Współczesne budynki są coraz "szczelniejsze", a to oznacza coraz słabszą "naturalną" wymianę powietrza więc jeżeli obiekt został wyposażony w wentylatory to nie należy ich lekceważyć.

Serwis wentylacji mechanicznej - podstawowe pojęcia

• centrala wentylacji lub rozdzielnica automatyki wentylacji - najczęściej szafa elektryczna zawierająca elementy automatyki sterujące pracą wentylacji.
• higrosterowanie - uzależnienie przepływu powietrza od zawartości wilgoci w powietrzu.
• kratka wentylacyjna - otwór przez który przepływa powietrze najczęściej zabezpieczony kratką.
• przepustnica - element regulujący obieg powietrza w układzie.
• rekuperacja - zmniejszenie utraty ciepła poprzez ogrzewanie powietrza pobieranego za pomocą ciepła powietrza usuwanego.
• tłumik akustyczny - elment wentylacyjny zmniejszający hałas powodowany przez układ wentylacji.
• wentylacja grawitacyjna - wymiana powietrza w pomieszczeniu realizowana w oparciu o naturalne zjawiska konwekcyjne.
• wentylacja mechaniczna - wymiana powietrza w pomieszczeniu realizowana przez wymuszenie ruchu powietrza za pomocą wentylatorów.
• wentylator hybrydowy - rodzaj wentylatora wspomagającego naturalną wentylację grawitacyjną. Najczęściej w formie nasady na wylot grawitacyjnego kanału wentylacyjnego.
• wentylator kanałowy - wentylator zabudowany w kanale umożliwiający przepływ powietrza kanałami rozłożonymi po obiekcie.
• wentylator przeciwwybuchowy - uproszczone pojęcie określające wentylator w wykonaniu przeciwwybuchowym stosowany w strefach zagrożenia wybuchem.
• wentylator strumieniowy "Jet" - rodzaj wentylatora, którego zadaniem jest ukierunkowanie przepływu powietrza i "przetłoczenie" go w kierunku punktów wyciągowych.
• żaluzje - wentylator zabudowany w kanale umożliwiający przepływ powietrza kanałami rozłożonymi po obiekcie.

Przegląd systemu wentylacji - dlaczego należy wykonywać?

Okresowe przeglądy techniczne systemu wentylacji pozwalają na utrzymanie w sprawności instalacji i zapewnienie bezpieczeństwa obiektu. Trzeba jednak pamiętać, że instalacje elektryczne oraz wentylatory same mogą stanowić zagrożenie, a wywołane nimi pożary nie należą do rzadkości. Wczesne wykrywanie usterek podczas przeglądów technicznych wentylatorów jak np. nadmiarowy pobór prądu, przegrzewanie się czy uszkodzenie mechaniczne, stanowi podstawową ochronę przed poważnym uszkodzeniem i pożarem. Poniżej podajemy powody, dla których należy wykonywać okresowy serwis instalacji wentylacji mechanicznej:

• BEZPIECZEŃSTWO:
  System wentylacji usuwa niebezpieczne stężenie gazów toksycznych i wybuchowych. Najczęściej jest jedynym elementem wykonawczym systemu detekcji gazów. Tym samym jeżeli wentylacja z powodu awarii nie usunie zagrożenia to wypadek jest prawie pewny.
  
  
• INSTRUKCJA OBSŁUGI I KONSERWACJI:
  Urządzenia waentylacyjne, tak jak pozostałe instalacje, posiadją instrukcje obsługi i dokumentacje techniczne, które określają wymaganą czestotliwość serwisu i przeglądów technicznych wentylatorów jak i całej instalacji wentylacyjnej. Wymianie podlegają elementy eksploatacyjne jak filtry, pasy transmisyjne czy łożyska. Warto pamiętać, że proste instalacje często nie posiadają układu monitorującego poprawność pracy wentylacji. Tym samym przykładowo silnik wentylatora będzie pracował i użytkownikom będzie się wydawało, że wentylacja pracuje, ale zerwany pasek nie przeniesie napędu na wentylator lub zapchany filtr będzie blokował przepływ powietrza.
  
  
• PRAWO:
  W wielu miejscach znajdziemy informację, że prawo nie zawiera wymogów w zakresie wykonywania przeglądów technicznych wentylacji mechanicznej. Niestety to prawda tylko częściowa. Po pierwsze jeżeli przepisy nakazują zastosowanie wentylacji mechanicznej w danym obiekcie to w domyśle już zawierają wymóg utrzymywania wentylacji w sprawności technicznej, a nie tylko "powieszenia aby odebrać budynek".
  
  Po drugie prawo jasno nakazuje utrzymanie całego obiektu w sprawności technicznej, wymieniając które instalacje są szczególnie ważne. Nie oznacza to, że przeglądom poddajemy tylko te "szczególne" systemy, tylko wszystkie instalacje, które takich przeglądów wymagają zgodnie ze swoimi instrukcjami obsługi. Dodatkowo zgodnie z art.70 Prawa Budowlanego priorytet stanowią instalacje odpowiadające za zagrożenie pożarowe lub gazowe (zarówno wybuchowe jak i toksyczne).
  
  Dz.U. 2023 poz. 682 "Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 marca 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo budowlane"
  
  Art.5.
  2. Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7.
  
  Art.61.
  Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany:
  1) utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2;
  
  Art.70.
  1. Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu budowlanego, na których spoczywają obowiązki w zakresie napraw, określone w przepisach odrębnych bądź umowach, są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli, o której mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1-4, usunąć stwierdzone uszkodzenia oraz uzupełnić braki, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska, a w szczególności katastrofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem elektrycznym albo zatrucie gazem.
  2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, powinien być potwierdzony w protokole z kontroli obiektu budowlanego. Osoba dokonująca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie przesłać kopię tego protokołu do właściwego organu. Właściwy organ, po otrzymaniu kopii protokołu, przeprowadza bezzwłocznie kontrolę obiektu budowlanego w celu potwierdzenia usunięcia stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnienia braków, o których mowa w ust. 1.
  
  Art.93.
  Kto:
  8) nie spełnia obowiązku, o którym mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1-4,
  9) nie spełnia, określonych w art. 63 ust. 1 lub art. 64 ust. 1 i 3, obowiązków przechowywania dokumentów, związanych z obiektem budowlanym lub prowadzenia książki obiektu budowlanego,
  podlega karze grzywny.
  
  
  Dz.U. 1999 nr 74 poz. 836 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych.
  
  Rozdział 6 Użytkowanie instalacji i urządzeń wentylacyjnych
  § 22.1. Instalacje i urządzenia wentylacyjne powinny w okresie ich użytkowania zapewniać możliwość skutecznej wymiany powietrza w pomieszczeniach zgodnie z warunkami założonymi w projekcie.
  2. Instalacje i urządzenia, o których mowa w ust.1, w okresie ich użytkowania powinny być utrzymywane w stanie technicznym zapewniającym sprawność i niezawodność funkcjonowania.
  § 23. W okresie użytkowania instalacji i urządzeń, o których mowa w § 22 ust.1, należy zapewniać:
  1) pełną drożność i szczelnosć przewodów i urządzeń,
  2) utrzymanie pełnego wymaganego przekroju kratek wentylacyjnych,
  3) realizację wymaganych robót konserwacyjnych i remontowych,
  4) realizację zaleceń pokontrolnych wydawanych przez upoważnione organy kontroli i nadzoru,
  5) w razie uzasadnionej potrzeby - kontrolę stanu technicznego instalacji i urządzeń wentylacyjnych.
  
  Trzecim ważnym zapisem definiującym wymóg przeglądów technicznych systemów wentylacji są przepisy o ochronie przeciwpożarowej obiektu. Należy pamiętać, że jeżeli wentylacja mechaniczna jest sterowana detektorami gazów wybuchowych i jej zadaniem jest redukowanie zagrożenia wybuchem (np. wentylacja LPG w garażach, wentylacja gazu ziemnego w halach, wentylacja wodoru w ładowalniach akumulatorów czy biogazu w oczyszczalniach) to jest ona częścią systemu zabezpieczenia przed wybuchem zdefiniowanego przez przepisy ochrony przeciwpożarowej. Tym samym podlega obowiązkowym przeglądom technicznym.
  
  Dz.U. 2023 poz. 822 "Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 marca 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów"
  
  "Rozdz.1 par.3. pkt.3. Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzone w okresach ustalonych przez producenta nie rzadziej jednak, niż raz w roku".
  
  Co istotne przepis nie narzuca czasokresu wymaganych kontroli odsyłając do zapisów instrukcji obsługi. Jeżeli takich zapisów nie ma lub producent przewidział przegląd raz na 2 lata to przepisy skracają wymagany okres między przeglądami do maksymalnie 12 miesięcy.
  
  
• UBEZPIECZENIE:
  Zakłady ubezpieczeniowe rygroystycznie podchodzą do wymogów w zakresie utrzymania obiektów. W umowach znajdują się zapisy określające wymóg utrzymywania obiektu i wszystkich jego instalacji w sprawności zgodnie z zaleceniami instrukcji obsługi i dokumentacji technicznych. Brak wymaganych przegladów lub konserwacji może być podstawą do odmowy wypłaty odszkodowania po wypadku.

Przegląd systemu wentylacji i wentylatorów - informacje konieczne do zamówienia.

• typ i ilość zamontowanych urządzeń (wentylatorów, central wentylacyjnych)
• wysokość montażu urządzeń
• dostęp do urządzeń (np. do pomieszczenia wentylatorowni, na dach)
• rodzaj i przeznaczenie obiektu (np. garaż budynku mieszkalnego, hala przemysłowa)
• czy obiekt posiada strefy zagrożenia wybuchem
• sposób udostępnienia obiektu i ewentualne dodatkowe wymagania (np. szkolenie wewnętrzne bhp pracowników serwisu)

Serwis systemów wentylacji - kompleksowa obsługa

Systemy wentylacji mechanicznej rzadko są systemami autonomicznymi. Najczęściej są elementem wykonawczym sterowanym przez inne systemy jak detekcja gazów, systemy ochrony pożarowej czy automatyka obiektu. Tym samym Wykonywanie ich przeglądów oderwaniu od urządzeń sterujących moze być nieefektywne i niesie pewne zagrożenia. P.T.SIGNAL udostępnia kompleksową ofertę serwisową współpracujących ze sobą instalacji co zapewnia bezpieczeństwo oraz redukcję kosztów jednostkowych. Wykonujemy serwis:

• systemów detekcji gazów
• układów wentylacji mechanicznej
• systemów sygnalizacji pożaru (SSP)
• systemów oddymiania
• instalacji gazowych i punktów redukcyjno-pomiarowych gazu

Zaufaj profesjonalistom.
Zespół serwisowy P.T.SIGNAL

Stan prawny na 04.2023
P.T.SIGNAL nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie powyższych informacji w jakimkolwiek celu i w jakimkolwiek zakresie. Wszelkie interpretacje regulacji prawnych są podane jedynie w celu orientacyjnym i P.T.SIGNAL nie ponosi odpowiedzialności za ich prawidłowość.