Odcinanie gazu w wielu pomieszczeniach

W wielu obiektach instalacja gazowa zasila różne pomieszczenia i hale, które stanowią odrębne funkcjonalnie lokale. Dobrym przykładem są strefy gastronomiczne (foodcourt'y), hale ogrzewane promiennikami (np. obiekty magazynowe z najemcami), hale produkcyjne (dzielone na sekcje) czy obiekty z różnym wykorzystaniem gazu (np. gaz zasila kotłownię, ogrzewanie kilku hal, pomieszczenia technologiczne i pomieszczenia socjalne). W tego typu obiektach nie można odcinać gazu w jednym miejscu powodując zatrzymanie wszystkich instalacji. Takie rozwiązanie powodowałoby znaczne problemy w funkcjonowaniu obiektu i wystarczyłby jeden fałszywy alarm żeby unieruchomić wiele pomieszczeń lub zatrzymać procesy produkcyjne.

Trzeba wziąć pod uwagę, że przywrócenie pracy instalacji wymaga sprawdzenia wszystkich elementów przez uprawnioną osobę (trzeba wyeliminować np. zagrożenie pozostawienia otwartych zaworów, palników, zweryfikować czy odbiorniki prawidłowo się uruchomiły po ponownym podaniu gazu itd.).

To wszystko oznacza, że rozwiązanie polegające na odcinaniu gazu wyłącznie w jednym miejscu dla całej grupy obiektów (pomieszczeń) jest niedopuszczalne. Zastosowanie ma tu inne rozwiązanie polegające na stopniowaniu i lokalnym odcinaniu gazu w zależności od miejsca zagrożenia. W uproszczeniu chodzi o to aby gaz został odcięty wyłącznie dla zagrożonego pomieszczenia nie zakłócając pracy pozostałych pomieszczeń i całego obiektu.

Tym samym trzeba zapewnić lokalne zawory odcinające dla każdego pomieszczenia (na każdej nitce gazu tworzącej osobną sekcję). Lokalne zawory odcinające muszą być zlokalizowane przed wejściem instalacji gazowej do danego pomieszczenia tak aby nie pozostawiać niechronionego elementu (np. na łączeniu wejściowym zaworu). Jednocześnie te lokalne zawory odcinające same stanowią potencjalne miejsca wycieku i muszą być zabezpieczone detektorami, które w razie wycieku na lokalnym zaworze odcinającym odetną cały obiekt za pomocą głównego zaworu odcinającego zlokalizowanego na zewnątrz budynku.

Taki układ wymaga odpowiedniego zdefiniowania sekcji i instalacji detektorów odpowiednio do pomieszczeń.

W starszych systemach taka funkcja wymagała budowy wielu systemów (dla każdego zaworu) i trudnego prowadzenia okablowania zgodnie z założonym scenariuszem. Lokalne systemy były przystosowane do sygnalizacji w miejscu gdzie się znajdują i brakowało przesyłania sygnałów alarmowych lub awaryjnych do centralnego miejsca zarządzania obiektem wypełniających par.156 pkt.3 warunków technicznych przytoczonych poniżej.

Rozwiązaniem są cyfrowe adresowalne systemy detekcji, które umożliwiają podłączenie wielu detektorów i wielu wyjść sterujących (zaworów, sygnalizatorów itp.). Przykładowo system MSR PolyGard2 umożliwia podłączenie 96 detektorów cyfrowych, 32 detektorów analogowych oraz nawet 32 wyjść sterujących. Co ważne elementy są adresowalne co oznacza, że ich fizyczne podłączenie nie ma znaczenia i można "poprowadzić" okablowanie adekwatnie do potrzeb i wymagań danego obiektu nie obawiając się o prawidłowe działanie. Systemy tego typu zapewniają także pełną integrację z systemami nadzoru obiektu BMS (Building Management System) lub SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition).

Współczesne obiekty to przede wszystkim częste zmiany. Nowi najemcy, przebudowy, dostosowywanie oferty i produkcji do potrzeb rynku to tylko najbardziej popularne zmiany. W przypadku systemów cyfrowych cała funkcjonalność jest programowana co oznacza, że możemy wprowadzać dowolne modyfikacje (np. dokładać detektory lub zmieniać ich funkcje czy przypisanie do strefy). Modyfikacje w zakresie okablowania pozostają minimalne, a większość zmian jest programowana w centrali systemu.

Odcinanie gazu w wielu pomieszczeniach – przepisy

Podstawową regulacją jest:
Dz.U. 2022 poz. 1225 "Obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

"§ 158.1.Instalacje sygnalizujące niedopuszczalny poziom stężenia gazu mogą być stosowane w budynkach, w których jest ustanowiony stały nadzór, zapewniający podejmowanie działań zaradczych, a także w budynkach jednorodzinnych.
2.Czujki sygnalizujące niedopuszczalny poziom stężenia gazu w budynkach, o których mowa w ust. 1, powinny być instalowane w piwnicach i suterenach oraz w pomieszczeniach, w których istnieje możliwość nagromadzenia gazu przy stanach awaryjnych instalacji lub przyłącza gazowego.
3.Sygnały alarmowe stanu zagrożenia wybuchem w budynkach, z wyłączeniem budynków jednorodzinnych, powinny być kierowane do służb lub osób zobowiązanych do podjęcia skutecznej akcji zapobiegawczej.
4.Zabrania się instalowania urządzeń sygnalizacyjno-odcinających dopływ gazu do części mieszkalnej budynku wielorodzinnego. Nie dotyczy to indywidualnych urządzeń sygnalizacyjno-odcinających dopływ gazu do odrębnych mieszkań.
5.Urządzenia sygnalizacyjno-odcinające dopływ gazu należy stosować w tych pomieszczeniach, w których łączna nominalna moc cieplna zainstalowanych urządzeń gazowych jest większa niż 60 kW.
6.Zawór odcinający dopływ gazu do budynku, będący elementem składowym urządzenia sygnalizacyjno-odcinającego, powinien być instalowany poza budynkiem, między kurkiem głównym a wprowadzeniem przewodu do budynku."

Istotny jest pkt.6, który stawia wymóg lokalizacji zaworu poza obiektem. Jest to związane oczywiście z zagrożeniem wyciekiem np. na wejściu zaworu lub na samym zaworze przez co jego zamknięcie nie byłoby efektywne. Dlatego właśnie wyznaczając sekcje w lokalach z lokalnymi zaworami odcinającymi musimy wyznaczyć także detektory chroniące te zawory i w przypadku awarii odcinające cały obiekt.

Takie rozwiązanie zapewnia zarówno prawidłowe zabezpieczenie obiektu, efektywny podział lokali (pomieszczeń) minimalizujący przestoje oraz spełnienie powższych wymogów par.156. pkt.6.

Podsumowanie i wnioski projektowe

Dla obiektów z wieloma pomieszczeniami wymagane jest zapewnienie lokalnego odcinania gazu. Jednocześnie lokalne zawory odcinające muszą być zabepieczone detektorami odcinającymi zawór główny na zewnątrz obiektu. Całość powinna zapewniać pełen nazdór nad systemem i integrację z systemem zarządzania obiektem.

Informacje podane w artykule mają charakter poglądowy. P.T.SIGNAL oraz autor nie biorą odpowiedzialności za ich wykorzystywanie w jakikolwiek sposób w jakimkolwiek celu.

© Copyright Michał Domin P.T.SIGNAL 2023 Niniejszy artykuł objęty jest prawem autorskim. Kopiowanie, udostępnianie lub wykorzystywanie całości lub fragmentów bez zgody autora jest zabronione. Znaki towarowe, nazwy i loga użyte w artykule są własnością odpowiednich podmiotów i mogą być objęte stosowną ochroną prawną.
Ilustracje: Michał Domin
Zdjęcia z archiwum P.T.SIGNAL

Zawarte w publikacji materiały (w tym schematy) mogą być wykorzystwywane do wykonywania komercyjnych projektów systemów detekcji gazów.

Nota prawna w zakresie przywołania norm: cytaty i interpretacje cytatów w swobodnym tłumaczeniu pochodzących z norm są wykorzystywane na potrzeby publikacji na podstawie art.29 ustawy Prawo Autorskie oraz pkt 4.5 Regulaminu udzielania zezwoleń na korzystanie z praw autorskich i praw zależnych do Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych z dnia 24-03-2022 r.

Aktualizacja: 06.2023