Sygnalizacja alarmowa – czytelny przekaz
wewnątrz i na zewnątrz budynku

Jedną z funkcji systemów detekcji gazów jest powiadamianie użytkowników o zagrożeniu. Stare rozwiązania, w których uruchamiał się alarm i wszystko "wyło" i "świeciło" odchodzą w zapomnienie z kilku powodów.

Po pierwsze współczesne obiekty są bardziej skomplikowane i posiadają wiele rodzajów alarmów np. pożarowy, włamaniowy, naruszenia stref, maszyny, ostrzegawczy procesu, ostrzegawczy ruchu, otwarcia bramy itd. Każdy z nich ma swój sygnalizator i pracownicy mają je znać. Jeżeli dołożymy do tego dużą rotację i przypadkowość pracowników oraz stres wywołany alarmem to można z dużą dozą pewności powiedzieć, że znajomość sygnałów alarmowych na współczesnym obiekcie to mit przypominający choinkę.

Kolejny element to stopniowanie alarmowania/powiadamiania. Uruchamianie pełnego, "wyjącego" alarmu obiektowego to ostateczność ponieważ ponosi to za sobą poważne konsekwencje. Jeżeli uruchamiany zostaje gazowy alarm obiektowy, to oznacza konieczność realizacji określonych procedur, które najczęściej sprowadzają się do ewakuacji ze względu na zagrożenia toksyczne lub wybuchowe i wezwania odpowiednich służb. Projektując często nie zdajemy sobie sprawy z konsekwencji jakie niesie za sobą dane działanie. Wydawałoby się proste z punktu widzenia projektanta "ostrzeganie" w praktyce zakładu oznacza zatrzymanie pracy i ewakuację załogi. Należy dobrze przemyśleć czy taki alarm ma się uruchamiać przy niskim stężeniu gdy tylko detektor "coś" wyczuje czy raczej wtedy gdy stężenie przekroczy kolejne progi ostrzegawcze i jest na tyle wysokie, że prawie na pewno oznacza zagrożenie.

Ostatnim elementem jest celowość powiadamiania czyli określenie odbiorców danego alarmu. Nie ma sensu alarmować wszystkich na obiekcie, że detektor "coś" wykrył na najniższym poziomie, lub że system uległ awarii albo wymaga serwisu. Takie informacje są bardzo ważne, ale dla osób z technicznej obsługi zakładu i przy obecnej technologii mogą być przesyłane za pomocą cyfrowego sygnału RS485 ModbusRTU do systemu zarzadzania obiektem BMS (Building Management System) lub nawet na telefony komórkowe za pomocą modułów GSM. Dopiero jeżeli stężenie dalej rośnie co wskazuje, że nie było to przypadkowe wykrycie "śmieci" w powietrzu i warto powiadomić pracowników danego rejonu, aby mogli sprawdzić przyczynę. Jeżeli ich działania nie przyniosą rezultatu lub nie zostały podjęte i stężenie nadal rośnie to dopiero wtedy mamy wysokie prawdopodobieństwo realnego zagrożenia i uruchomiony powinien zostać alarm lokalny i/lub alarm obiektowy. Jak widać oznacza to conajmniej 3-4 poziomy detekcji i ostrzegania. Przy dużych obiektach pozostaje także kwestia podziału na strefy alarmowania w zależności od funkcji obiektu, jego przeznaczenia czy budowy obiektu. Można to trochę przyrównać do stref pożarowych. Warto wspomnieć, że sygnalizacja alarmowa powinna być skorelowana z innymi rodzajami sygnalizacji i planami ewakuacyjnymi. Zagrożenie gazowe może się rozprzestrzeniać inaczej niż np. pożarowe.

Z pozoru proste zadanie ostrzegania przed zagrożeniem we współczesnych obiektach wymaga solidnego przemyślenia ponieważ inaczej może prowadzić albo do ignorowania alarmów albo do nieprawidłowego powiadamiania. Obie sytuacje są fatalne.

Oczywiście każdy obiekt ma swoją indywidualną charakterystykę jednak poniżej chcielibyśmy zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów.

Sygnalizacja alarmowa - czytelność informacji

Niestety wiele systemów wykorzystuje te same typy sygnalizatorów, a o rozróżnieniu rodzajów dźwięku rzadko kto pamięta. Tym samym projektując sygnalizację na obiekcie warto rozważyć odpowiednią informację tekstową pod sygnalizatorem lub coraz częściej stosowane podświetlane tablice ostrzegawcze, które mogą zawierać tekst i piktogramy.

Sygnalizacja alarmowa – stopniowanie alarmowania

Informacja musi zostać dostarczona w czytelny sposób odpowiednim odbiorcom, którzy mają podjąć określone działania. Oznacza to, że najpierw ostrzegane są służby techniczne, nastepnie pracownicy danego działu, a na końcu uruchamiany jest ogólny alarm obiektowy. Typowy schemat alarmowania przedstawia tabela poniżej.

Tabela 1 Przykładowy schemat alarmowania dla systemu detekcji.

Poziom	Przykładowe stężenie EX – gazy palne TOX – gazy toksyczne	Rodzaj alarmowania	Zasięg	Działanie
Alarm 1	Bardzo niskie EX - 10% DGW TOX - NDS	Ostrzegawczy	Lokalny	Powiadomienie działu technicznego RS485 ModbusRTU
Alarm 2	Niskie EX - 20% DGW TOX - NDSCh	Ostrzegawczy	Lokalny	Sygnalizacja optyczna lokalna
Alarm 3	Średnie EX - 30% DGW TOX - NDSP	Alarmowy lokalny	Lokalny	Sygnalizacja akustyczna lokalna
Alarm 4	Wysokie EX - 40% DGW TOX - >NDSP	Alarmowy ogólny	Ogólny	Sygnalizacja optyczno-akustyczna ogólna

Sygnalizacja alarmowa – lokalnie lub ogólnie

Aby zrealizować prawidłowe powiadamianie o zagrożeniu z podziałem na sygnalizację lokalną i ogólną system musi dysponować możliwością lokalnego podłączenia sygnalizatorów. W cyfrowym systemie MSR PolyGard2 jest to możliwe dzięki modułom rozszerzeń EP-06, które zapewniają lokalne wyjścia stykowe (nie trzeba prowadzić przewodów aż od centrali). Inną możliwością jest wykorzystanie adresowalnych wyjść stykowych w detektorach PolyGard2 lub PolyXeta2 (Ex). Jeszcze inną opcją jest zastosowanie detektorów PolyGard2 lub PolyXeta2 (Ex) w wersji ze zmiennokolorowymi wyświetlaczami, które zmieniają kolor z zielonego na czerwony podczas alarmu. Takie rozwiązanie upraszcza układ systemu i nie wymaga stosowania dodatkowych sygnalizatorów. Detektor PolyGard2 może także być wyposażony we wbudowany sygnalizator akustyczny.

Sygnalizacja alarmowa – wewnątrz i na zewnątrz

W sygnalizacji występują także drobne różnice pomiędzy zastosowaniem wewnątrz pomieszczeń, a na zewnątrz. Znaczenie ma natężenie dźwięku. W przypadku obiektów gdzie stale przebywają pracownicy w niewielkiej odległości od sygnalizatora i gdzie nie ma dużego hałasu stosowanie sygnalizatora o natężeniu ok. 100dB nie jest wskazane. W takich miejscach wystarczająca jest sygnalizacja wewnątrzbudynkowa ok. 60-70dB (np. wbudowany sygnalizator detektora MSR PolyGard2).

Z kolei w przypadku dużych głośnych hal produkcyjnych należy odpowiednio rozmieścić sygnalizatory tak aby dźwiek był słyszalny w róznych miejscach hali. Stosując sygnalizację na zewnątrz należy pamiętać o warunkach atmosferycznych. Dlatego na zewnątrz stosuje się urządzenia o minimalnym stopniu ochrony IP65.

Informacje podane w artykule mają charakter poglądowy. P.T.SIGNAL oraz autor nie biorą odpowiedzialności za ich wykorzystywanie w jakikolwiek sposób w jakimkolwiek celu.

© Copyright Michał Domin P.T.SIGNAL 2023 Niniejszy artykuł objęty jest prawem autorskim. Kopiowanie, udostępnianie lub wykorzystywanie całości lub fragmentów bez zgody autora jest zabronione. Znaki towarowe, nazwy i loga użyte w artykule są własnością odpowiednich podmiotów i mogą być objęte stosowną ochroną prawną.
Ilustracje: Michał Domin
Zdjęcia z archiwum P.T.SIGNAL

Aktualizacja: 09.2023